Het eiwit collageen is een lijmvormend hoofdbestanddeel van steun- en bindweefsel van huid, pezen, beenweefsel en kraakbeen dat voorkomt in het lichaam van mens en dier. Daarnaast bestaan tanden ook grotendeels uit collageen. Collageen is verantwoordelijk voor de stevigheid en elasticiteit van de huid. Het is een onderdeel van de extracellulaire matrix en speelt een rol bij het vernieuwingsproces van de huid. De productie van collageen neemt na het 25ste levensjaar geleidelijk af, met verslapping en veroudering van de huid op termijn als gevolg.
Er zijn in totaal 16 verschillende types collageen bekend, waarvan type 1 t/m 4 het belangrijkste
zijn voor het menselijk lichaam.
Type 1:
vinden we in botten, peezen, de huid, bindweefsel, bloedvaten en kraakbeen.
vinden we in botten, peezen, de huid, bindweefsel, bloedvaten en kraakbeen.
Type 2:
komt voor in kraakbeen en de tussenwervelschijven.
Type 3:
maakt deel uit van de huid, de bloedvaten en van het slijmvlies dat de gewrichtsholten, de scheden rondom pezen en slijm-beurs bekleed (synovia).
Type 4:
treffen we aan in de basale membraan. Vitamine C speelt een belangrijke rol bij de opbouw van collageen. Het functioneert hier als co-enzym en bij gebrek aan vitamine C worden instabiele collageenvezels gevormd. Dit leidde in de middeleeuwen in extreme gevallen tot scheurbuik, een gevreesde ziekte in die tijd met bloedingen van tandvlees, huid, darmen en andere inwendige organen als belangrijkste kenmerk.
Collageen als product
Sinds de rol van collageen duidelijk is, wordt het als product onttrokken aan runderen, vissen en planten, en voor verschillende doeleinden door de mens gebruikt. De eigenschappen van rundercollageen komen in grote mate overeen met menselijk collageen en dit wordt gebruikt voor cosmetische collageen injecties. Daarnaast wordt rundercollageen ook in de wondzorg gebruikt. Viscollageen lijkt wat structuur betreft het meeste op menselijk collageen en wordt gebruikt in cosmetische producten. Plantaardig collageen verschilt het meest van het menselijk collageen. Het wordt in cosmetische producten gebruikt om de huid een beschermende laag te geven.
De rol van collageen bij wondgenezing
Om de rol van collageen bij wondgenezing te begrijpen is een inzicht in de granulatiefase en de maturatiefase van de wond van belang. In de granulatiefase vindt vorming van nieuw bindweefsel en bloedvaten plaats. Fibroblasten worden, onder invloed van groeifactoren, aangezet tot productie van collageen. Dit draagt bij aan het herstel van de extracellulaire matrix waarin cellen zich kunnen bewegen om zo het wondbed op te vullen. Nieuwe capillairen worden gevormd die zorgen voor de aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen. In de maturatiefase vindt vervolgens bindweefselreorganisatie, wondcontractie en epithelialisatie plaats en hier heeft collageen en belangrijke functie als versterking van nieuw gevormd weefsel.
Collageen als wondgenezingsproduct
Collageen met een poreuze structuur kan veel vocht opnemen. De absorptie maakt de afbraak van necrotisch materiaal en fibrinelagen mogelijk en bevordert hiermee de vorming van granulatieweefsel.
Vochtige omstandigheden zijn het meest ideaal voor de werking van collageen. Het collageen heeft ook een bloedstelpende werking doordat thrombocyten er aan blijven “plakken”. Daarbij komt het enzym ADP vrij dat weer trombocyten aantrekt. Zo wordt een fibrinenetwerk gevormd waarin het stolsel wordt opgesloten. Tevens bindt en inactiveert het collageen overtollige proteolytische enzymen en beschermt het de groeifactoren,wat de wondgenezing bevordert.
Bron: Product in Praktiijk, Nederlands Tijdschrift voor Wondzorg (2009)
Om de rol van collageen bij wondgenezing te begrijpen is een inzicht in de granulatiefase en de maturatiefase van de wond van belang. In de granulatiefase vindt vorming van nieuw bindweefsel en bloedvaten plaats. Fibroblasten worden, onder invloed van groeifactoren, aangezet tot productie van collageen. Dit draagt bij aan het herstel van de extracellulaire matrix waarin cellen zich kunnen bewegen om zo het wondbed op te vullen. Nieuwe capillairen worden gevormd die zorgen voor de aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen. In de maturatiefase vindt vervolgens bindweefselreorganisatie, wondcontractie en epithelialisatie plaats en hier heeft collageen en belangrijke functie als versterking van nieuw gevormd weefsel.
Collageen als wondgenezingsproduct
Collageen met een poreuze structuur kan veel vocht opnemen. De absorptie maakt de afbraak van necrotisch materiaal en fibrinelagen mogelijk en bevordert hiermee de vorming van granulatieweefsel.
Vochtige omstandigheden zijn het meest ideaal voor de werking van collageen. Het collageen heeft ook een bloedstelpende werking doordat thrombocyten er aan blijven “plakken”. Daarbij komt het enzym ADP vrij dat weer trombocyten aantrekt. Zo wordt een fibrinenetwerk gevormd waarin het stolsel wordt opgesloten. Tevens bindt en inactiveert het collageen overtollige proteolytische enzymen en beschermt het de groeifactoren,wat de wondgenezing bevordert.
Bron: Product in Praktiijk, Nederlands Tijdschrift voor Wondzorg (2009)
